عزت نفس[1] ، عبارت است از احساس ارزشمند بودن . پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی[2] بر عزت‌نفس دانش‌آموزان دبستانی طراحی شده است. به همین منظور، 40 دانش‌آموز پسر دبستانی به صورت نمونه‌گیری هدف‌دار انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل فهرست بررسی ارزیابی کفایت اجتماعی کودکان متسون[3] و همکاران (1983) و پرسشنامه عزت‌نفس کوپر اسمیت[4] (1967) بود. فرضیه‌های این پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس[5]، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل، نشان داد که آموزش کفایت اجتماعی بر بهبود عزت‌نفس دانش‌آموزان دبستانی، در گروه آزمایشی به طور معناداری موثر بوده است. این یافته‌ها، بیانگر این است که اجرای برنامه آموزش کفایت اجتماعی به دانش‌آموزان دبستانی گروه آزمایشی، کمک کرده است تا در تعامل با همسالان خود، با عزت‌نفس بالایی رفتار کنند.

[1] . Self-esteem

[2] .Social competence

[3] .Mtsvn

[4] .CooperSmith

[5] .Analysisof covariance

عزت نفس از جمله سازه هاي روانشناختي است كه در چند دهه اخير مورد توجه بسياري از روانشناسان و پژوهشگران قرار گرفته است.اهميت عزت نفس براي كساني كه با نوجوانان سروكار دارند امري روشن است. بطوركلي ارزيابيهايي كه فرد از خود مي كند عزت نفس او را شكل مي دهد(ياسايي،[1] 1357)همچنين عزت نفس درجه تصويب، تائيد. پذيرش و ارزشمندي است كه فرد نسبت به خود احساس مي كند. عزت نفس از خود پنداره متفاوت است خود پنداره عبارت است از مجموعه ويژگي هايي كه فرد براي توصيف خويش بكار مي برد عزت نفس عبارت است از ارزشي كه اطلاعات درون خود پنداره براي فرد دارد و از اعتقادات فرد در مورد تمام صفات و ويژگيهايي كه در او هست ناشي ميشود(بيابانگرد، 1372).از ديدگاه مازلو عزت نفس عبارت است از احساس شايستگي، توانمندي، اطمينان استقلال و آزادي، چنانچه عزت نفسي توسط احساسات فرد ارضا گردد افراد احساس ارزشمندي، توانايي و مثمر ثمر بودن و اعتماد به خود مي كنند و اگر ارضاء نشود به احساس حقارت و ضعف در فرد منجر مي گردد(شاملو، 1368)همچنين از نظر مازلو عزت نفس يا احترام به خود شامل احساس كسب توفيق و تائيد احساس شايستگي و احساس كفايت و مهارت، يعني نياز فرد به ايجاد تصور مثبت در ديگران نسبت به خودش است(سيف، 1374)افراديكه عزت نفس پايين دارند اگر به نحوي ابلهانه و بي رحمانه رفتار كنند بيشتر از ديگران احساس ناهماهنگي مي كنند. كسي كه خود را فرد لا ابالي بداند انتظار دارد كارهاي ناشايست هم انجام دهد.به عبارت ديگر فردي كه عزت نفس پايين دارد خيلي مشكل نيست كه مرتكب عمل غير اخلاقي گردد(شكر كن، 1373). راجرز[2] معتقد است احساس عزت نفس در اثر نياز نظر مثبت به خود بوجود مي آيد. نياز به نظر مثبت ديگران شامل برخوردها، طرز برخورد گرم و محبت آميز، احترام صميميت پذيرش و مهرباني از طرف محيط و به خصوص خانواده ميشود.كوپر اسميت: عزت نفس بر روابط فرد اثر ميگذارد و از آنها تائيد مي پذيرد.كوپر اسميت خاطرنشان كرده است بچه هايي كه از عزت نفس زياد برخوردارند.معمولاً روابط بين فردي بهتري دارند و اغلب به عنوان رهبر انتخاب ميشوند(شاملو، 1374) از نظر اسلام، انسان موجودي شريف و با ارزش است انسان جانشين خداوند در روي زمين است. چنانچه در آيه شريفه سوره بقره آمده«اني جاعل في الارض خليفه» همانا من در روي زمين جانشين قرار ميدهم. از نظر اسلام كرامت، عزت نفس را در سرشت خويش مي يابد ( نيسي[3]، 1380).

طی این مسیر، رفتار اجتماعی و اجتماعی شدن بر تمامی جنبه‌های زندگی کودکان و نوجوانان سایه می‌افکند و بر سلامت روانی، سازگاری و شادکامی بعدی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. توانایی فرد از نظر کنار آمدن با دیگران و انجام رفتارهای اجتماعی مطلوب، میزان محبوبیت او را میان همسالان و نزد معلمان، والدین و دیگر بزرگسالان مشخص می‌کند. میزان توانایی فرد در مهارت‌های اجتماعی به طور مستقیم به رشد اجتماعی فرد و کمیت و کیفیت رفتارهای اجتماعی مطلوبی که از خود نشان می‌دهد، مربوط می‌شود (اولندیک[4]، 1384).

اهمیت مهارت‌های اجتماعی به عنوان مهم‌ترین عامل اجتماعی شدن و سازگاری اجتماعی را هیچگاه نمی‌توان از نظر دور داشت و بی‌شک توجه به هوش اجتماعی، رشد اجتماعی و تربیت اجتماعی در کنار دیگر ابعاد رشد و حیطه‌های تعلیم و تربیت، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در چشم‌انداز کنونی، در حوزه آموزش مهارت‌های اجتماعی، رویدادهای فراوانی رخ داده، پژوهش‌های بی‌شماری صورت گرفته، روش‌های آموزشی و درمانی جدیدی مطرح گردیده و افق‌های روشن‌تری آشکار شده است. تمامی این حرکت‌ها و شناخت‌های روز افزون به انسان کمک می‌کند تا به کمیت و کیفیت زندگی اجتماعی خود و دیگران غنای بیشتری ببخشد و بخصوص، به کودکان با نیازهای ویژه و سازگاری اجتماعی آنان نگاه انسان دوستانه‌تر و پویاتری داشته باشد (اولندیک[5]، 1384).

دانش‌آموزی که مهارت‌های اجتماعی لازم را کسب کرده است، دانش‌آموزی است که می‌تواند به خوبی با محیطش سازش کند و یا این‌که می‌تواند از طریق برقرار کردن ارتباط با دیگران از موقعیت‌های تعارض‌آمیز کلامی و فیزیکی اجتناب کند. این گونه دانش‌آموزان، رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که منجر به پیامدهای مثبت روانی-اجتماعی، نظیر پذیرش توسط همسالان و رابطه موثر با دیگران می‌شود. از سوی دیگر، کسانی که مهارت‌های اجتماعی لازم را کسب نکرده‌اند، اغلب به اختلال‌های رفتاری مبتلا می‌شوند، از طرف همسالان پذیرفته نمی‌شوند، در میان همسالان و بزرگسالان محبوب نیستند و با معلم و یا سایر افراد حرفه‌ای به‌خوبی کنار نمی‌آیند.

همان طور که میدانیم یکی از مولفه‌هایی که ارتباط مستقیم و دوسویه‌ای با رشد مهارت‌های اجتماعی دارد، عزت‌نفس می‌باشد. عزت‌نفس از نگاه کوپراسمیت[6]، (1967) عبارت است از ارزشیابی فرد درباره خود و یا قضاوت‌های شخص در مورد ارزش خود. برای یک فرد آسیب دیده بینایی، کفایت اجتماعی و مهارت‌های اجتماعی مناسب، یک عامل کلیدی برای مفهوم خود مثبت، عزت‌نفس بالاتر، رفتارهای مثبت و ابراز خود بیشتر و توانایی در پذیرش ناتوانی به عنوان بخشی از وجود خود است. انزوای اجتماعی و فقدان حمایت اجتماعی کافی میان نوجوانان با آسیب بینایی ممکن است موجب عزت‌نفس پایین آنان شود (ککلیس[7] و ساکس[8]، 1992، ولف[9] و ساکس، 1997، روزنبلام[10]2000، واگنر، 2004).

[1] .Yasayy

[2] .Rogers

[3] .Nysy

[4] .Avlndyk

[5] .Avlndyk

[6] .Coopersmith

[7] .Kklys

[8] .Sachs

[9] .Wolf

[10] .Rvznblam

برای ارسال نظر باید عضو سایت باشید