چکیده:

• در این پایان نامه عنوان: «تحمل پذیری در مقابل اندیشه های مخالف و کاربردهای تربیتی آن از منظر اسلام» و مورد بررسی قرار گرفته است. ابتداء به بیان و مفهوم تحمل پذیری در مقابل اندیشه مخالف در اندیشه اسلامی پرداخته شده است. و سپس با استناد به متون اصيل اندیشه های اسلامی و پشتوانه نظری تحمل پذیری مطرح گردیده است. در ادامه با جستجوی تحمل پذیری در مقابل اندیشه های مخالف در آیات قرآن و سیره عملی و نظری پیامبر اکرم (ص) و معصومین (ع) مصادیق تحمل پذیری اندیشه مخالف عنوان، و سپس فرایند شکل گیری تفکر و روش پرورش اندیشه در قرآن و نیز موانع شکل گیری اندیشه صحیح از منظر آموزه های اسلامی تبیین گردیده است. آنگاه با تشریح حق و باطل، معیارهای اندیشه حق و اندیشه باطل عنوان، و ویژگی های افراد واجد تحمل پذیری و ملاک های اندیشه های خارج از حوزه تحمل پذیری در آموزه های اسلامی تعیین شده است. و با بررسی مبانی تحمل پذیری، اصول و روش های آموزش و کاربرد های تربیتی آن در حوزه بینش ها، ارزش ها و عمل و مهارت پرداخته شده است و آثار و ثمرات اعمال آن برای فرد و جامعه از نظر آموزه های اسلامی معلوم شده است. در پایان جنین به نظر می رسد، اندیشه در اسلام بطور مطلق، آزاد است. اما در خصوص اظهار اندیشه ها جز مواردی که مخاطرات فردی و اجتماعی دارد، در اسلام به تحمل آنها سفارش شده است.

مقدمه

تحمل پذیری در مقابل اندیشه های مخالف در طول تاریخ از فراز و فرودی به مقتضيات جوامع بشری برخوردار بوده است. بدون شک همه اندیشمندان و افراد نوعدوست همواره بدنبال بوجود آوردن شرایطی برای ایجاد بصیرت و بینش صحیح در خود و طرف مقابل بوده اند. تا از فاصله اختلافات موجود در جوامع بشری بکاهند. تحمل اندیشه مخالف هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ تاریخی تحولاتی را پشت سر گذاشته است. در طول این مراحل واژگانی چون رفق، مدارا، تساهل، تسامح ، آزادی عقیده مورد استفاده قرار گرفته است. بطور کل تحمل پذیری در مقابل اندیشه مخالف از دیدگاه های متفاوتی قابل بررسی است . برای نمونه می توان آنرا در قالب مباحث اجتماعی ، سیاسی، اخلاقی مطرح نمود که هر یک ویژگی خاص خود را دارا است. ليكن طرح این موضوع در قالب آموزه های دین اسلام از جهاتی در بر گیرنده تمام رویکرد های مذکور است در این پژوهش ابتداء به سير تحمل پذیری در مقابل اندیشه مخالف از زمان ظهور اسلام و دوران نبوت و پیامبری حضرت محمد (ص) پرداخته شده است و در ادامه دوران حضرات معصومین (ع) مورد بررسی قرا گرفته است. با ظهور اسلام توجه خاصی به آزادی های مشروح شکل گرفت که کلمه توحیدی لا اله الا الله مجوز آن بود. در واقعه نفی بندگی ها و با آزادی و اختبار به سمت معبود توجه نمودن . پیامبر به جهت آنکه بزرگترین دعوت کننده بسوی حق بود لذا بیشترین مخالف را هم داشت تا آنجا که از جانب پروردگار به رحمتی برای عالميان لقب یافت. در دوران حضرت علی نیز نشانه های فراوانی از مدارا با مخالفان و دشمنان به چشم می خورد بطوریکه در سیره ایشان گفته شده است ابتداء سکوت، مدارا، ارشاد، افشاگری و ... و در آخر برای حفظ آبرو و جان انسانها نبرد می کرده است. دوران سایر ائمه (ع) نیز فراوان جلسات و مناظرات علمی و سیاسی است که شاهدی از روش آنان با اندیشه های مخالف است. سپس به بررسی نظرات اسلام با محوریت قرآن و کتب تفاسیر به جایگاه تفکر ، نحوه شکل گیری تفکر ، روشمند بودن تفکر در اسلام و موانع تفکر صحیح از نظر اسلام پرداخته شده است. در اسلام تفکر از تعریف و جایگاه رفیع و با اهمیتی برخوردار است بطوریکه در ردیف بهترین و برترین عبادات قرار دارد. اسلام دینی است که نه تنها با نیروی عقل و قدرت تفکر، مخالفت ومبارزه نکرده، بلکه تقریبا در تمام جهات از آن کمک گرفته و تأید خواسته و بر روی آن تكيه کرده است. اسلام اندیشه را آنقدر محترم و آزاد دانسته، که حتی درباره اصول عقیدتی خود که تحصيل آنها بر همگان مفروض است نه تنها تقلید و تعبد را ناکافی و مردود دانسته، بلکه خوان تعقل و تفکر انسان را نیز در ساحت آن گسترده است و الزام داشته که هر فردی، مستقل و آزادانه صحت آنها را کسب کند. در اسلام برای آنکه تفکر و شناخت اندیشه از شائبه و اشتباه دور بماند از روشها و نکات شخصیتی خاصی پیروی می کند. قرآن کریم به انسان ها توصیه می کند، همه صداها را بشنوند و این توصیه خود را محدود نمی کند. آنگاه ادامه می دهد با نیروی خود بهترین را برگزیند. در ادامه به ابزارهای شناخت در اسلام و معیارهای تشخیص اندیشه های حق از باطل و ذكر نمونه های عینی از رفتار حضرات معصومین (عليه السلام) با مخالفین اشاره شده است. اسلام برای شناخت جهان و حقایق دینی از سه نوع ابزار حب، عقل و وحی بهره می گیرد، در اسلام فرایند تفکر در اسلام همان سیر عقلی مرو معلومات برای رسیدن به مجهول است. در قرآن انسان به دو طریق به تعقل فرا خوانده شده است مسقیم و از راه آثار خلقت و نیز روشهایی برای پرورش اندیشه تفكر ملاحظه می شود. موانع تفکر در آموزه های دینی امراض و نقایص درونی هستند. قرآن کریم افزون بر آنکه آدمیان را به تفکر فرا می خواند، اهمیت آن را در زندگی فردی و جمعی آدمیان متذکر می شود و نیز منابع، الغزشگاه ها و نتایج تفکر صحیح را به آنان یاد آوری می کند در اسلام بزرگ ترین موانع شناخت از نظر قرآن، هوا و هوس، تکبر، مجادله با حق، خود باختگی، سهل انگاری، ظن و گمان، عدم احاطه، علم بدون عمل، جهل، غفلت، کبر و غرور، گناه ، پیروی های کورکورانه ، خیال پردازی می باشد. که هر یک را در قلمرو خاص خود معتبر می داند و در آخر نیز کاربرد های تربیتی تحمل پذیری مورد مداقه قرار گرفته است.

برای ارسال نظر باید عضو سایت باشید