بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در منطقه خاور میانه در دهه اخیر با تاکید بر کشورهای (عراق و لبنان)
ارسال کننده : جناب آقای رضا رحیمی
سطح فعالیت : مدیر کل
ایمیل : reza.rahimi663[@]gmail.com
تاریخ ارسال : ۱۴ فروردین ۱۳۹۴
دفعات بازدید : 2279
زبان نوشتاری : فارسی
تعداد صفحه : 186
فرمت فایل : word ,pdf
حجم فایل : 2.05mb
قیمت فایل : 40,000 تومان
خرید فایل
امتیاز مثبت : 4
امتیاز منفی : 1


عنوان پايان نامه حاضر«بررسي سياست خارجي دوكشور جمهوري اسلامي ايران وعربستان سعودي در منطقه خاورميانه با تاكيد بر كشور هاي عراق ولبنان دردهه اخير مي باشد» .هدف اصلي اين رساله ،ارزيابي و چگونگي كاركردهاي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران وعربستان سعودي در كشور هاي عراق ولبنان است.
بر اين اساس وبا توجه به متغيير هاي كليدي نظريه سازه انگاري ،پنج سوال مطرح گرديده است 1-كاركرد سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران وعربستان سعودي در كشور هاي عراق ولبنان چگونه ارزيابي مي شود؟ 2- ايران چگونه از قدرت نرم خود در كشورهاي عراق ولبنان استفاده ميكند؟ 3 - سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران وعربستان سعودي چه تفاوتها وچه شباهتهايي با هم دارند؟ 4- سياست خارجي ايران وعربستان سعودي درعراق چگونه است ؟ 5- سياست خارجي ايران وعربستان درلبنان چگونه است ؟
اين پژوهش جزو تحقيقات توصيفي _تحليلي واسنادي است كه محقق با استفاده ازمنابع واسناد معتبر وتطبيق آنها با استنتاجات نظريه سازه انگاري ؛قصد پاسخگويي به سوالات ويژه تحقيق را دارد .
نتيجه پژوهش حاضر آن است كه جمهوري اسلامي ايران به خوبي توانسته از ابزارهاي موجود درجهت رقابت با عربستان در جهت كسب هر چه بيشتر منافع درحوزه هاي عراق ولبنان استفاده نمايد.
مقدمه 1
فصل اول) كليات( 3
1-1.بیان مسئله 4
2-1. اهداف مشخص تحقیق 6
3-1. بررسی متون موجود 6
4-1. اهمّیّت و ضرورت انجام تحقیق 7
5-1. سؤال اصلی 7
1-5-1. سئوال اصلی 7
2-5-1.فرضیه اصلی 8
1-5-1.سوالات فرعی 8
6-1.متغیر ها 8
1-6-1. متغیّر مستقل 8
2-6-1. متغیّر وابسته 8
7-1.تعریف مفاهیم 8
1-7-1. استراتژی 8
2-7-1. منافع ملّی 9
3-7-1. اهداف سیاست خارجی 9
4-7-1. نظریه سازه انگاری 9
5-7-1. سیاست خارجی 10
8-1. روش تحقیق 10
9-1. موانع و محدودیتهای پژوهش 11
10-1. قلمرو زماني و مكاني تحقیق 12
11-1. سازماندهی تحقیق 12
فصل دوم(چارچوب نظری) 14
1-2. مقدمه 15
2.2. نظريات مختلف در زمينه سياست خارجي 15
3-2. عوامل تاثیرگذار بر سیاست خارجی جمهوري اسلامي ایران 15
4-2 . سازه انگاري 18
5-2. توضیح مفاهیم مهم سازه انگاری 27
1-5-2.هستی شناسی 27
2-5-2. ابعاد مادی و غیر مادی حیات اجتماعی 28
3-5-2. ساختار - کارگزار و قوام بخشی متقابل آنها 29
4-5-2. پویایی هویت ها و متعامل بودن آنها 30
6-2. معرفتشناسی از دید سازنده انگاران 31
7-2. جنبه فکری و معنای واقعیت اجتماعی از دید سازنده انگاران 32
8-2. ساختار - کارگزار 32
9-2. سازه انگاری و تحلیل سیاست خارجی 32
10-2. تاکید سازه انگاری بر هنجارها ، افکار ، ارزشها و انگار ه ها در تحلیل سیاست خارج 33
1-10-2. هنجارها 33
1-1-10-2. هنجارهای فرا ملی یا بینالمللی 34
2-1-10-2. هنجارهای داخلی 35
2-10-2. تاثیر هنجارها بر سیاست خارجی 36
11-2. برداشت سازه انگاران از آنارشی و تأثیر آن در سیاست خارجی 39
12-2. واقع گرایی و سیاست حفظ وضع موجود 41
13-2. قدرت نرم 42
1-13-2. نظريه سه بعدي قدرت نرم 43
2-13-2. تعريف قدرت نرم 43
3-13-2. ابزارهاي تهديد نرم 44
1-3-13-2. فرهنگ 46
2-3-13-2. اقتصاد 47
3-3-13-2. سياست 47
فصل سوم(مباني سياست خارجي و تاريخچه روابط مسان كشورهاي (ايران و عربستان با كشورهاي عراق و لبنان) 48
13-.سياست خارجي 49
2-3. سیاست خارجی جمهوری اسلا می ایران 50
1-2-3.ویژگی های سیاست خارجی جمهوری اسلا می ایران 50
2-2-3.اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایرا ن بر مبنای قانون اساسی 50
1-2-2-3.نفی سلطه گری وسلطه پذیری :عزت 51
2-2-2-3.ظلم ستیزی،عدالت خواهی واستکبار ستیزی 52
3-2-2-3.حمایت از مستضعفان وجنبشهای آزادی بخش 52
4-2-2-3.همزیستی مسالمت آمیزوصلح طلبی 53
5-2-2-3.دفاع ازحقوق مسلمانان 53
6-2-2-3.عدم مداخله درامورداخلی دیگر کشورها 54
7-2-2-3.تعهد به قراردادها وقوانین بین المللی 54
3-2-3.منافع سیاست خارجی جمهوری اسلامی 55
1-3-2-3.منافع ملی 55
2-3-2-3.عناصر وارزشهای تشکیل دهنده منافع ملی جمهوری اسلامی ایران 55
3-3-2-3.انواع منافع ملی 55
4-2-3.اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی 56
1-4-2-3.اهداف ملی 56
2-4-2-3.اهداف فراملی 56
5-2-3.مراجع و نهادهای تاثیر گذار برسیاست خارجی جمهوری اسلامی 56
1-5-2-3.رهبری 58
2-5-2-3.ریاست جمهوری 58
3-5-2-3.هیأت دولت 59
4-5-2-3.مجلس شورای اسلامی 59
1-4-5-2-3.نقش مستقیم 60
2-4-5-2-3.نقش غیر مستقیم 60
5-5-2-3.شورای عالی امنیت ملی 60
6-5-2-3.وزارت امور خارجه 61
1-6-5-2-3.اجرای سیاست خارجی 61
2-6-5-2-3.تصمیم گیری وتصمیم سازی 61
3-3.عربستان سعودي 62
1-3-3.حكومت عربستان سعودي 63
1-1-3-3.مبانی سیاست خارجی عربستان 63
2-1-3-3.موضع گیری سیاست خارجی 65
3-1-3-3.بخش بندي سياست خارجه عربستان 66
2-3-3.اهداف سیاست خارجی عربستان سعودی 67
3-3-3.قدرت نرم عربستان سعودي 68
4-3-3.نهادها ، مراكز و عوامل تاثير گذار بر سياست خارجي عربستان سعودي 68
5-3-3.تاريخچه روابط ايران با عربستان سعودی 70
4-3.عراق 74
1-4-3.تاریخچه سياسي كشور عراق 75
2-4-3.عراق پس از فروپاشي حكومت صدام حسين 76
3-4-3.تاریخچه روابط ایران وعراق 77
4-4-3.عراق و اهمیتش بر سیاست خارجی ایران 77
5-4-3.منابع قدرت نرم ایران در عراق 78
6-4-3.عراق جدید و تأثیر بر سیاست های عربستان سعودی 79
6-4-3.تاریخچه روابط عربستان و عراق 79
5-3.لبنان 81
1-5-3.ساختار سياسي و اجتماعي لبنان 81
1-1-5-3. گروه هاي قومي 83
2-1-5-3. گروه هاي مذهبي 84
2-5-3. وضعيت سياسي شيعيان لبنان 85
فصل چهارم( بررسي سياست خارجي ايران و عربستان در كشورهاي عراق و لبنان) 88
1-4. سياست خارجي 89
2-4. چارچوبهای گفتماني سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران 89
3-4. سیاست خارجه ایراندر روابط با لبنان 90
1-3-4. اهداف جمهوری اسلامی ایران از کارگردانی تحولات لبنان 91
1-1-3-4. جلوگیری از قدرت گرفتن و نفوذ امریکا در سیاست و فرمانپذیری لبنان 91
2-1-3-4. مبارزه با صهيونيزم و اسرائيل 92
3-1-3-4. حمايت از مردم فلسطين 92
2-3-4. جمهوری اسلامی ایران و حزب الله لبنان 93
3-3-4. انقلاب اسلامی ایران و حزب الله لبنان 97
4-3-4. مؤلفههای تأثیر پذیری حزب الله از انقلاب ایران 98
1-4-3-4. ولایت فقیه و رهبری امام خمینی 98
2-4-3-4. محوریت روحانیت در عمل سیاسی 99
3-4-3-4. ادبیات سیاسی و روشهای تبلیغاتی 100
4-4-3-4. نمادگرایی شیعه 100
5-3-4. مشكلات پیش روی روابط ایران و لبنان 101
6-3-4. تجاوزات رژیم صهیونیستی به لبنان 102
7-3-4. نتیجه فعالیتهای ایران در لبنان 103
4-4. سیاست خارجه ایراندر روابط با عراق 103
1-4-4. مقدمه ای بر روابط سیاسی فرهنگی 103
2-4-4. ایران پس از صدام حسین 109
3-4-4. اهمیت عراق جدید در حوزه سیاست خارجی ایران 110
4-4-4. اهمیت عراق در سیاست خارجی ایران 110
1-4-4-4. نقش ژئوپلوتیکی عراق در امنیت ملی ایران 110
2-4-4-4. تحولات داخلی عراق وامنیت ملی ایران 110
3-4-4-4.چالش های مذهبی 111
4-4-4-4. چالش های ناشی از هویت های قومی 111
5-4-4-4. تاثیرات سیاسی - استراتژیکعراق نوین برای ایران 112
5-4-4. ابزارهای راهبردی بهینه سیاسی- امنیتی ایران در عراق نوین 113
1-5-4-4. عنصر شیعی 113
1-1-5-4-4.ائتلاف استراتژیکی ( میان ایران وحکومت شیعی در عراق) 114
2-1-5-4-4. ایران وهلال شیعی : ایدئولوژیک یا پراگماتیک 114
2-5-4-4. عنصر کردی 115
6-4-4. نتیجه فعالیتهای ایران در عراق 116
5-4. سیاست خارجی عربستان در لبنان 117
1-5-4. لبنان در سیاست خارجی عربستان سعودی 117
2-5-4. مقدمه ای بر رویدادهای لبنان و جریانات حضور عربستان در لبنان 117
3-5-4. حضور عربستان در صحنه سیاسی لبنان 122
4-5-4. واکنش عربستان درقبال تجاوز اسرائیل به لبنان 125
5-5-4. نتیجه دادگاه بین المللی ترور رفیق حریری و واکنش جناح8 مارس 126
6-5-4. نتیجه فعالیتهای عربستان در لبنان 127
6-4. سیاست خارجی عربستان در عراق 127
1-6-4. روابط عربستان و عراق 127
2-6-4. سقوط صدام حسین و دوره جدید روابط 129
1-2-6-4. ثبات داخلی عراق 129
2-2-6-4. تغییر نظام سیاسی عراق 130
3-2-6-4. نگرانی های امنیتی عربستان از کشورهای همسایه بخصوص ایران 131
4-2-6-4. سیاست های تولید نفت؛ رقبای نفتی 131
5-2-6-4. تغییر نظام سیاسی عراق و تاثیر آن بر اصلاحات در عربستان 133
7-4. عربستان 134
8-4. نتیجه فعالیتهای ایران در عراق 135
فصل پنجم(نقش قدرت نرم در سياست خارجي) 137
1-5.انقلاب اسلامی ایران و قدرت نرم 138
2-5.ابعاد قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در خاور میانه 139
3-5. نهاد پیشبرد قدرت نرم ایران 140
4-5.شاخص هاي قدرت نرم ایران در مورد لبنان 140
1-4-5.فرهنگ 142
2-4-5.گسترش زبان فارسی 144
3-4-5.اقتصاد 144
1-3-4-5.مبادلات تجاري 144
4-4-5.روابط توریستی 145
5-4-5.مساعدت هاي مالی و اقتصادي ایران در لبنان 145
6-4-5.روابط سیاسی 147
7-4-5.شاخصهاي مشترک انقلاب اسلامي وحزب ا... 148
5-5.همايش قدرت نرم ايران در لبنان 151
1-5-5.تأثيرات سفر دکتر احمدينژاد به لبنان 152
6-5.نقش قدرت نرم ایران در عراق 152
1-6-5.اهمیت کشور عراق در سیاست خارجی ایران: 153
2-6-5.منابع قدرت نرم ایران در عراق: 154
۱-2-6-5.مذهب تشیع: 154
۲-2-6-5.وجود اماکن مقدس و مذهبی و همچنین روحانیون بلندپایه در ایران و عراق 154
۳-2-6-5.سیاست خارجی به عنوان منبع قدرت نرم در عراق 155
3-6-5.العالم ابزار قدرت نرم ایران در عراق 156
۱-3-6-5.دسترسی به اهداف ملی و بین المللی 157
۲-3-6-5.برجسته کردن اولویتهای ایران در عراق 157
۳-3-6-5.تقویت روابط فرهنگی و مذهبی میان مردم ایران و عراق به خصوص شیعیان 157
7-5.موانع و محدوديتهاي اعمال قدرت نرم 158
فصل ششم(نتیجه گیری) 161
راهکارهای تقویت و گسترش توان بهره گیری از قدرت نرم در انقلاب اسلامی 163
فهرست منابع 165
کتابها 165
مقالات 169
سایتها 171
لاتین 173
منطقه خلیج فارس به لحاظ موقعیت استراتژیک خاص خود و دارا بودن ذخایر عظيم انرژي جهان از دیرباز کانون توجهات بین المللی بوده و در طول تاریخ از اهمیت قابل توجه اي برخوردار است. این منطقه بنا به دلایلی که ذکر شد نه تنها موجبات حضور قدرتهای بزرگ، بلکه تنشهای زیادی به لحاظ حساسیت دربین دولتهای منطقه ایجاد کرده است از يك طرف بايد پذيرفت كه هر یک از کشورهای منطقه در مسایل سیاسی، اقتصادی ونظامی، اجتماعی، جهت گیری های مخصوص به خود را دارند که این امر روابط متقابل کشورهای حوزه خلیج فارس را با هم ونیز با دولت های دیگر تحت تاثیر قرار میدهد از طرف ديگر بسیاری از قدرتهای منطقه نیز با توجیهات گوناگون (اقتصادي، سياسي، نظامي و فرهنگي) خود را صاحب منافع درمنطقه دانسته و سیاست های خودرا اعمال مینمایند تاثیر حضور قدرت های بیگانه درخلیج فارس به مسایل این حوزه پیچیدگی خاصی بخشیده است. در این بین موضعگیری های کشورهای منطقه درمقابل قدرت های بزرگ از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین وابستگی و تاثیرپذیری کشور های منطقه از سیاست های قدرتهای بزرگ موضوعی است غیر قابل انکار که عوامل زیادی در آن دخالت دارند. در این میان دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی که دارای پیشینه تاریخی می باشند به دلایل مختلف موقعیت ممتازتری در منطقه دارند. ایران فارغ از هر حکومتی که در آن برسرکار باشد دارای شرایطی است که در آن روابط با قدرتهای بزرگ تاثیر گذار برسیاستهای منطقه ای بوده است. ارزش موقعیت ژئوپولتیکي سیاسی، این کشور را به عنوان یک بازیگر تاثیر گذار تبدیل و آنرا درمرکز ثقل قدرت های فرا منطقه ای قرار داده است .
عربستان نیز در میان کشورهای خلیج فارس به دلیل ساختارهای خاص اجتماعی ، فرهنگی و اقتصاديش از دیگر کشورهای مطرح خاورمیانه بشمار مي آيد بطوري كه آنرا از کشورهای همسایه در حوزه جنوب خلیج فارس متمایز می سازد. ساختارهای قبیله ای وسنتی که به پدید آمدن فرهنگی خاص منتهی شده است همراه با آموزه ای عمیقاَ سنتی ومذهبی درقالب وهابیت و سلفی به جامعه عربستان ترکیب منحصر به فردی بخشیده است. حکمرانان آل سعود با وجود ذخایر نفتی همواره از ثروت سرشاری برخوردار بوده اند. پادشاهی سعودی در بعد فرامنطقه ای و فراتر از آن درحوزه جهان اسلام نقشی مهمي برای خود قایل است و با حمایت مالی گسترده از کشورهاو جنبش های منطقه ای صورت پذيرفته است. ایران و عربستان همواره به عنوان دو کشور تاثیر گذار در جهان اسلام در منطقه خاور میانه و خلیج فارس مطرح بوده اند. پیروزی انقلاب اسلامی نه تنها از اهمیت روابط دوکشور نکاست بلکه پدیده نوین انقلاب و رخدادهای متاثر از آن به همراه تغییرات منطقه ای را به دنبال داشت و روابط دو کشور را با حساسیت خاصی همراه کرد. و بر پیچیدگی آن افزود. اگر چه روابط بین دو کشور دچار رقابت تاریخی بوده است و اختلافات مذهبی قبل از انقلاب نیز وجود داشته اما اختلافات سیاسی از اهمیت بیشتری برخوردار است. دو کشور فوق قبل از انقلاب به عنوان دو رکن سیاست دوستونی نیکسون مطرح بوده اند اما پیروزی انقلاب ایران و فروریختن پایههای دو ستونی نیکسون راه ایران را از عربستان جدا کرد. عربستان می کوشد با گسترش نفوذ خود به رویارویی با ایران در منطقه بپردازد که البته این استراتژی از سوی ایالات متحده نیز حمایت می شود . اما از آن مهمتر موج بیداری یا به تعبیر گروهي از محققين بهار عربی بیش از پیش برنگرانیهای کشور عربستان سعودی افزوده است. هرچند در این مورد اندیشمندان و صاحب نظران زیادي آثار و مطالب خوبی را تبیین و از خود به یادگار گذارده اند. اما به جهت اهمیت موضوع این پژوهش با هدایت اساتید بزرگوار خواسته است قدمی هرچند کوچک را درشناسایی زوایای پنهان این موضوع بردارد . به هر حال در این نوشتار کوشیده شده است رقابت منطقه ای بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را به صورت موردی در کشورهای عراق و لبنان بررسی نماید تا از این طریق بتوان هم جبران کاستیهای زمان دانشجویی را نموده و هم با بهره گیری از آموزه های آن بتوان در مسیر پیشرفت و توسعه کشور گامهای هر چند كوچك برداريم امید است با انتقادات و مشارکت فکری دوستان، در آینده بر عمق و غنای آن افزوده شود.